Een nieuwe dag
Een nieuw geluid
Een nieuw geluid
Variatie op
'Een Nieuwe lente en een nieuw geluid' van Herman Gorter.*
Het verscheen in maart 1889
Waarschijnlijk het meest beroemde gedicht van Nederland.
Een gedicht van 4381 versregels
Gorter liet het strakke dichtregime los en er ontstond een eigen ritme
Hij behoorde tot de tachtigers
Zo begint het gedicht over leven en liefde en mei
Een nieuwe lente en een nieuw geluid
Ik wil dat dit lied klinkt als het gefluit
Dat ik vaak hoorde voor een zomernacht
In een oud stadje langs de watergracht
Een portret van Gorter, geschilderd door Thérèse Schwarze. Ik had een tante die woonde in de Thérèse Schwartzestraat. Ik herinner me dat ze vertelde over deze kunstenares.
Ze schilderde prachtig en is toch veel minder bekend was als haar mannelijke collega's. Zo woonde de oude liefde waar ik eerder over schreef in de Catharina van Renessestraat. Een componiste en hetzelfde verhaal.
Nu las ik dat de componist Alphons Diepenbrock (moet je van houden) 'Mei' muziek had gegeven. Dat kan ik nergens vinden. Wel stuitte ik op 'Meinacht'* , een gedicht van Hélène Swarth. Willem Kloos noemde haar 'het zingende hart van Holland'. Jeroen Brouwers schreef een boek over haar (wil ik lezen!).
* Herman Gorter kwam uit een familie van doopsgezinde predikanten. Hij verloor vroeg zijn vader en hij had het zwaar bij zijn overheersende moeder.
Hij logeerde (vluchtte) vaak bij (naar) zijn grootouders in Balk, in Friesland. Daar schreef hij 'Mei'. Hij werd beïnvloed door Multatuli en geïnspireerd door de romantische Engelse dichter John Keats. 'Mei' is zelfs op muziek gezet door Diepenbrock. Hij werd politiek zeer actief en had een rijk liefdesleven.
Toen ik gisteren dit bericht begon was ik vervuld met hoe zal het gaan met de wereld, met mijn wereld? Net daarvoor las ik een berichtje van een vrouw die in Tanzania en Zuid-Afrika leeft op het moment, waar ze niets merkt van enige beperking. Ze ziet er erg tegenop om weer terug te komen. Ik herken Nederland en de Nederlanders niet meer. Dat is precies het gevoel wat wij (en veel mensen met ons) hebben. Gelukkig zijn er gelijkgestemden en dat is verwarmend.
Maar alles lijkt in een ander perspectief te staan. Door mijn eigen eerste woorden kwam ik bij Gorter waar ik erg van houd en zo kwam ik van het een in het ander.
En toen voelde ik me anders want dat is wat kunst altijd teweeg brengt. Gorter hoorde bij de L'art pour l'art beweging. Kunst als een persoonlijke uitingsvorm met alleen de esthetiek als uitgangspunt, geen vaste schema's.
Ik ben dol op de tijd waarin deze kunstenaars leefden, begin 1900 (mijn zusje heeft dat ook en mijn broer in Canada heeft het met de 17e eeuw. Wat is uw lievelingstijd?). Het was zo bruisend, qua kunst en spiritualiteit.
Ik moet meinacht eigenlijk bij mei zetten, maar ik ontmoette het nu, dus het komt nu, op 4 februari. De vogels klonken vanmorgen zoals in de lente.
Meinacht
Ik zag in `t grondloos blauw
de sterren vonken,
En witte wolkjes komen en verdwijnen.
O klaar en koel, als menschlijke
oogen blonken
De gouden spranken,
die onze aard' beschijnen!
Toen sloeg ik d'oogen neer.
Mijn lippen dronken
Den zoelen wind,
vol geuren van jasmijnen,
En, droomensmoê, in stil genot verzonken,
Vergat mijn ziel de wilde winterpijnen.
Een nachtegaal,
op blanke bloesemtwijgen,
Verhief de stem en
zong een lied van minnen.
De lentenacht smolt weg
in aêmloos zwijgen.
Mij drong die vogelzang
door ziel en zinnen.
Uw vleug'len, zanger,
mocht ik vaak benijden,
Doch tienmaal meer uw lied
van liefde lijden!
